زمان تقریبی مطالعه: 7 دقیقه
 

تکالیف برات‌کش




تکالیف برات‌کش از جمله مباحثی است که در علم حقوق مورد بررسی قرار می‌گیرد. برات نوشته‌ای است که به موجب آن، شخصی به دیگری دستور می‌دهد مبلغی وجه را در موعد معین به شخص ثالثی بپردازد. دستوردهنده را برات‌کش و به شخصی که این دستور را دریافت می‌کند، برات‌گیر می‌گویند.
[۱] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۱۱، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چاپ دهم.
[۲] خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ج۳، ص۳۶، تهران، مؤسسه نشر قانون، ۱۳۸۵.
[۳] ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ج۳، ص۲۱، تهران، نشر دادگستر، ۱۳۸۷، چاپ ۱۲.
[۴] عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ج۳، ص۱۱ و ۱۲، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۸۸، چاپ اول.
[۵] افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۴۳، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۰، چاپ اول.

تکالیف برات‌کش عبارتند از: عهده‌داری مسئولیت اصلی برات، معرفی ضامن پس از نکول، تادیه محل برات و رعایت شرایط صحت برات. این تکالیف در شرایط خاصی محقق می‌شود که در این مقاله به بررسی آنها می‌پردازیم.


۱ - تعریف برات


برات نوشته‌ای است که به موجب آن، شخصی به دیگری دستور می‌دهد، مبلغی وجه را در موعد معین به شخص ثالثی بپردازد. دستوردهنده را برات‌کش یا صادرکننده با برات‌دهنده‌ می‌نامند. به شخصی که دستور را دریافت می‌کند، برات‌گیر می‌گویند و شخص ثالث نیز دارنده برات نامیده می‌شود.
[۶] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۱۱، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چاپ دهم.
[۷] خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ج۳، ص۳۶، تهران، مؤسسه نشر قانون، ۱۳۸۵.
[۸] ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ج۳، ص۲۱، تهران، نشر دادگستر، ۱۳۸۷، چاپ ۱۲.
[۹] عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ج۳، ص۱۱ و ۱۲، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۸۸، چاپ اول.
[۱۰] افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۴۳، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۰، چاپ اول.
دارنده در تاریخ معین شده در برات به برات‌گیر مراجعه می‌کند و وجه برات را از وی دریافت خواهد کرد. برات‌گیر در صورتی موظف به پرداخت این مبلغ است که قبل از تاریخ مذکور، موافقت خود را با دستور برات‌کش اعلام نموده باشد و به تعبیر حقوقی، پرداخت وجه برات را قبول کرده باشد.
[۱۱] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۷۸.
[۱۲] خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ص۸۰.
[۱۳] ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۴۵.
[۱۴] عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ص۳۲.
[۱۵] افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۷۵.
در این میان برات‌کش نیز به موجب قانون، حقوق و وظایفی دارد. چرا که او یکی از "مسئولین برات" می‌باشد. منظور از مسئولین برات، مسئولین پرداخت وجه برات هستند. سایر مسئولین برات عبارتند از: برات‌گیر، ظهرنویس و ضامن.
تکالیف برات‌کش عبارتند از:

۲ - مسئول اصلی برات


کسی که برات را ایجاد می‌نماید، برات‌کش یا همان صادر‌کننده برات است. بنابراین برات‌کش مسئول اصلی پرداخت وجه برات است. چراکه نمی‌توان سندی را ایجاد نمود و به جریان‌انداخت بدون آن‌که مسئولیت اجرای آن‌را به عهده گرفت. به همین منظور است که قانون‌گذار برات‌کش را به صورت تضامنی با سایر مسئولین برات، مسئول پرداخت وجه آن می‌شمارد. در نتیجه اگر برات‌گیر برات را نکول کند یا پس از قبولی، از پرداخت وجه آن در سررسید امتناع ورزد، دارنده حق دارد بر علیه برات‌کش اقامه دعوا نموده و وجه برات را مطالبه نماید.
[۱۶] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۱۴۰.
[۱۷] خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ص۱۲۶.
[۱۸] ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۶۸.
[۱۹] عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ص۳۹.
[۲۰] افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۱۱۰.
[۲۱] قانون تجارت، ماده ۲۴۹.


۳ - معرفی ضامن پس از نکول


پس از نکول شدن برات، در صورتی که دارنده تقاضا نماید، برات‌کش موظف است به منظور تادیه وجه برات در سررسید، ضامنی معرفی کند؛ یا این‌که فوراً‌ وجه برات را بپردازد.
[۲۲] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۸۱.
[۲۳] ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۴۷.
[۲۴] عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ص۳۵.
[۲۵] قانون تجارت، ماده ۲۳۷.
البته برخی از حقوق‌دانان معتقدند برات‌کش تنها در صورتی موظف است وجه برات را فوراً بپردازد که برات نکول شده بی وعده یا به رؤیت باشد. چرا که اساساً بروات به رؤیت باید به محض ارائه به برات‌گیر پرداخته شوند و در صورت نکول، این وظیفه به عهده سایر مسؤلان برات از جمله برات‌کش می‌باشد.
[۲۶] افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۱۱۰.

به موجب بند ۵ ماده ۲۲۳ ق. ت، در برات باید تاریخ پرداخت وجه آن مشخص شود تا دارنده در همان تاریخ به براتگیر مراجعه نماید. این تاریخ را می‌توان به ۴ شیوه معین نمود.
الف) با قید یک روز معین مانند ۱/۱/ ۱۳۹۰
ب) با قید مدت معین از تاریخ صدور
ج) با قید مدت معین از تاریخ رویت برات که به چنین براتی، به وعده از رویت نام دارد.
د) با قید اینکه پرداخت برات به رویت خواهد بود. یعنی به محض ارائه، باید وجه برات پرداخت شود.
[۲۷] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۳۶.


۴ - تادیه محل برات


یکی از مهم‌ترین وظایف برات‌کش این است که وی باید در تاریخ سررسید، محل برات را به برات‌گیر رسانده باشد. از نظر حقوقی، محل عبارت است از وجهی که به اتکای وجود فعلی آن یا وجودش در موعد پرداخت، برات‌کش مبادرت به صدور برات می‌کند.
[۲۸] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۵۹.
‌البته وجود محل، شرط صحت برات نیست. یعنی صادرکننده می‌تواند بدون آن‌که حین صدور برات محلی نزد برات‌گیر داشته باشد، اقدام به صدور برات نماید، لیکن موظف است تا تاریخ سررسید، محل را به برات‌گیر برساند.
[۲۹] اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۵۹ و ۶۰.
[۳۰] خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ص۱۱۸.
[۳۱] ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۳۹.
[۳۲] عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ص۲۸.
[۳۳] افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۱۱۰.
تامین وجه برات نزد برات‌گیر به صور ذیل ممکن است:
الف) برات‌کش هنگام صدور برات، معادل وجه آن از برات‌گیر طلب داشته باشد.
ب) برات‌کش هنگام صدرو برات، معادل وجه آن نزد برات‌گیر اعتبار یا وجه نقد داشته باشد.
ج) برات‌کش تا زمان فرارسیدن موعد پرداخت برات (سررسید) وجه برات را به برات‌گیر رسانده باشد.
د) در صورتی که برات‌کش برات را به نمایندگی از جانب شخص ثالثی صادر نموده‌ باشد، وی محل برات را نزد برات‌گیر تامین نموده باشد.
[۳۴] ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۴۰.
[۳۵] افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۱۱۰.


۵ - رعایت شرایط صحت برات


برات‌کش باید حین صدور برات، شرایط صحت برات را که در ماده ۲۲۳ ق. ت مقرر است رعایت نماید، در غیر این صورت برات، مشمول مقررات راجع به بروات تجارتی نخواهد بود و از امتیازاتی که مقنن برای آن مقرر نموده است، بهره‌مند نمی‌گردد.
به موجب ماده ۲۲۳ ق. ت برات‌کش باید حین صدور برات علاوه بر امضا یا مهر خود، مراتب ذیل را در برات قید کند:
۱ـ قید کلمه (برات) در روی ورقه
۲ـ تاریخ نوشتن برات (تاریخ صدور)
۳ـ نام برات‌گیر (شخصی که باید وجه برات را بپردازد)
۴ـ تعیین مبلغ برات
۵ـ تاریخ پرداخت وجه برات (سررسید)
۶ـ مکان پرداخت وجه برات.
۷ـ اسم شخصی که وجه برات باید به وی پرداخته شود (دارنده)
۸ـ تصریح به اینکه برات نسخه اول، دوم، سوم یا... می‌باشد.

۶ - پانویس

 
۱. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۱۱، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چاپ دهم.
۲. ↑ خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ج۳، ص۳۶، تهران، مؤسسه نشر قانون، ۱۳۸۵.
۳. ↑ ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ج۳، ص۲۱، تهران، نشر دادگستر، ۱۳۸۷، چاپ ۱۲.
۴. ↑ عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ج۳، ص۱۱ و ۱۲، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۸۸، چاپ اول.
۵. ↑ افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۴۳، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۰، چاپ اول.
۶. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۱۱، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، چاپ دهم.
۷. ↑ خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ج۳، ص۳۶، تهران، مؤسسه نشر قانون، ۱۳۸۵.
۸. ↑ ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ج۳، ص۲۱، تهران، نشر دادگستر، ۱۳۸۷، چاپ ۱۲.
۹. ↑ عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ج۳، ص۱۱ و ۱۲، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۸۸، چاپ اول.
۱۰. ↑ افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۴۳، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۰، چاپ اول.
۱۱. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۷۸.
۱۲. ↑ خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ص۸۰.
۱۳. ↑ ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۴۵.
۱۴. ↑ عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ص۳۲.
۱۵. ↑ افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۷۵.
۱۶. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۱۴۰.
۱۷. ↑ خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ص۱۲۶.
۱۸. ↑ ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۶۸.
۱۹. ↑ عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ص۳۹.
۲۰. ↑ افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۱۱۰.
۲۱. ↑ قانون تجارت، ماده ۲۴۹.
۲۲. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۸۱.
۲۳. ↑ ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۴۷.
۲۴. ↑ عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ص۳۵.
۲۵. ↑ قانون تجارت، ماده ۲۳۷.
۲۶. ↑ افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۱۱۰.
۲۷. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۳۶.
۲۸. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۵۹.
۲۹. ↑ اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ص۵۹ و ۶۰.
۳۰. ↑ خزاعی، حسین، حقوق تجارت، ص۱۱۸.
۳۱. ↑ ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۳۹.
۳۲. ↑ عرفانی، محمود، حقوق تجارت، ص۲۸.
۳۳. ↑ افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۱۱۰.
۳۴. ↑ ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ص۴۰.
۳۵. ↑ افتخاری، جواد، حقوق تجارت ۳، ص۱۱۰.


۷ - منبع


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «حقوق و تکالیف برات کش»، تاریخ بازیابی ۹۹/۲/۱۷.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات حقوقی | برات | حقوق خصوصی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.